Trong lịch sử lập quốc và phát triển đất nước của ta, thời kỳ các chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn (1558-1945) kéo dài gần 400 năm là thời kỳ mở rộng đất nước với quy mô lớn nhất (từ Phú Yên vào đến Hà Tiên), đồng thời cũng là thời kỳ có những đổi thay sâu sắc trong đời sống xã hội do sự hiện diện của một khối lượng đông đảo người nước ngoài, phương Đông (người Trung Quốc, Nhật Bản), cũng như phương Tây (người Hà Lan, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp). Họ đến Đàng Trong để giảng đạo hoặc mua bán, sinh hoạt trên một đất nước còn khá xa lạ đối với học và không ít người đã tỉ mẫn ghi lại những điều mắt thấy tai nghe trong những năm tháng chung đụng với người bản xứ. Cũng vì vậy mà thời kỳ các chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn là thời kỳ rất phong phú về mặt sử liệu, với rất nhiều bút ký, du ký, khảo cứu do người nước ngoài viết về các mặt đời sống của xã hội Đại Việt. Việc nhìn nhận và đánh giá vấn đề của những người này có thể còn phiến diện, chưa sát với thực tế, song có điều không thể phủ nhận là cách trình bày vấn đề của họ mới mẻ hơn, không đi theo lối mòn của lối chép sử biên niên của ta, và ở một số khía cạnh nào đó, tỏ ra khách quan và khoa học hơn.

Cuốn sách NHÀ NGUYỄN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LỊCH SỬ mà bạn đọc  đang có trong tay chỉ là sự phản ánh một vài khía cạnh nhỏ nhoi, đơn lẻ của một giai đoạn lịch sử đầy biến động, không có tham vọng nào hơn là cung cấp cho người đọc những gì thu thập được từ khối sử liệu phong phú của thời kỳ này. Chỉ mong được thể hiện nơi đây lòng biết ơn sâu sắc đối với tiền nhân, những bậc công thần luôn oằn vai trách nhiệm quốc kế dân sinh, những lưu dân nghèo khổ, với hai bàn tay trắng, đã trẻo non vượt thác vào vùng đất mới, chiến đấu với thú dữ, khắc phục thiên tai để gầy dựng cho cháu con dải giang sơn cẩm tú này. Đồng thời cũng xin bày tỏ niềm cảm thông sâu sắc với nhiều thế hệ cha anh đã trải qua những năm tháng nhọc nhằn của kiếp nô lệ, có khi suốt cả đời người chưa một ngày được nhìn thấy ánh sáng của Độc Lập, Tự Do.

MỤC LỤC

• Tổ chức chính quyền thời Trịnh - Nguyễn phân tranh
• Đời sống tại phủ các chúa Nguyễn
• Thương mại dưới thời các chúa Nguyễn
• Dấu ấn văn hóa của những người Nhật đầu tiên trên đất Việt
• Ngày Tết ở các cung đình xưa
• Nghi thức tiếp sứ thần ngày xưa
• Lệ tuyển bổ quan lại
• Thẻ bài của quan lại thời phong kiến
• Mấy điểm cần minh xác về chế độ thi cử xưa
• Lạm bàn đôi điều về tước quan của Nguyễn Du
• Thương nhân Pierre Poivre và một âm mưu xâm lược bất thành
• Sự thật về "chuyện tình" Ngọc Hân - Nguyễn Ánh
• Ma túy dưới thời Nguyễn
• Tem thư qua các chặng đường lịch sử
• 200 năm quốc hiệu Việt Nam (1804 - 2004)
• Tả quân Lê Văn Duyệt - Nhà cai trị lỗi lạc của Gia Định thành
• Chính sách của triều Nguyễn đối với người sống thọ
• Có chăng lệ "tam bất khả" dưới triều Nguyễn?
• Chùa Từ Hiếu và thân phận các thái giám triều Nguyễn
• Nghĩ về tinh thần tôn sư trọng đạo ngày xưa
• Gia Định báo qua hành trình 140 năm
• Tây hành nhật ký - Tập sử liệu quý của người xưa
• Nên hiểu thế nào về nhân vật Paul Philastre?
• Sự kiện lịch sử bất ngờ tại Cam Ranh năm 1905
• Thương cảng Sài Gòn xưa
• Những kiến trúc Pháp đầu tiên tại Sài Gòn xưa
• Đường Catinat trên đất Sài Gòn xưa
• Sinh hoạt của người Sài Gòn hơn 100 năm trước
• Xe kéo - Hoài niệm xưa hay dấu ấn một thời nô lệ
• Việc dạy nghề ngày trước
• Đạo kinh doanh xưa và nay

Minh Khai trân trọng giới thiệu.