Nhà báo Tim Weiner đã mất 20 năm để hoàn thành quyển LEGACY OF ASHES: THE HISTORY OF THE CIA (LịCH SỬ CỦA CIA - DI SẢN TRONG ĐỐNG TRO TÀN). Từng đọc hơn 50.000 tài liệu chính phủ - hầu hết từ CIA, Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao, Weiner từng nhiều lần gây sức ép khiến CIA phải tung ra các bộ tài liệu giải mật trong năm 2005 và 2006.

Ông đã đọc hơn 2.000 biên bản ghi âm của các sĩ quan tình báo, giới ngoại giao, thậm chí lính Mỹ và bản thân cũng trực tiếp phỏng vấn hơn 300 viên chức đương nhiệm cũng như nghỉ hưu của CIA, trong đó có 10 cựu giám đốc CIA.

Các tài liệu mật được Weiner tiếp cận đã lần đầu tiên soi rọi nhiều hoạt động CIA gần như chưa từng biết tại Pháp và Italia thập niên 1940-1950; tại Triều Tiên thập niên 1950; tại Indonesia năm 1958; tại Tây Tạng thập niên 1950-1960; tại Congo, CH Dominica và Lào thập niên 1960… Tháng 5-2003, sau thời gian dài trì hoãn, cuối cùng Chính phủ Mỹ đã tung ra tài liệu liên quan Tổng thống Dwight D. Eisenhower trong vụ chính biến Guatemala năm 1954.

Theo Weiner, lịch sử CIA là lịch sử của những vụ “đấm mõm”; bắt đầu từ mùa bầu cử Italia vào tháng 4-1948 (một năm sau khi CIA chính thức được thành lập), khi CIA tung tiền cho kế hoạch tranh cử của các chính trị gia Italia lẫn nhiều linh mục thuộc nhóm Hành động Công giáo - cánh chính trị của Vatican thời điểm đó.

Nhiều va li tiền được bí mật trao tay trong khách sạn bốn sao Hassler. Kết quả, đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo Italia thắng cử và thành lập một chính phủ không có thành viên cộng sản. Từ đó, “cuộc tình” với Dân chủ Thiên Chúa giáo (Italia) nảy nở và CIA tiếp tục tài trợ cho nhiều chiến dịch tranh cử khác tại nước này suốt 25 năm sau.

Tổng cộng, CIA chi ít nhất 65 triệu USD cho chính khách Italia. Để tranh thủ ủng hộ Mỹ tại châu Âu, CIA tung tiền cho một số tờ báo, tạp chí như Der Monat (Đức); hoặc Encounter (Anh), khuyến khích và cổ xúy phong trào chủ nghĩa ấn tượng để lấn át chủ nghĩa hiện thực xã hội của Liên Xô. Tổng cộng, CIA tài trợ cho hơn 2,5 triệu quyển sách và tạp chí chuyên ngành tại châu Âu… Tác giả cũng vạch ra những thất bại của CIA. (Theo sggp.org.vn)

Minh Khai trân trọng giới thiệu