Bộ sách ra đời nhằm chào mừng thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam, kỷ niệm 81 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3-2-1930 - 3-2-2011), 36 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 - 30-4-2011).

Bộ sách vinh dự được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết viết Lời giới thiệu; cố Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Chỉ đạo biên soạn Võ Văn Kiệt viết Lời nói đầu.

Bộ sách gồm 4 cuốn, trong đó 2 tập chính sử. Tập 1: Lịch sử Nam Bộ kháng chiến (1945-1954) trình bày khái quát quá trình hình thành vùng đất và con người Nam Bộ từ khi có Đồng Nai - Gia Định cho đến Cách mạng Tháng Tám thành công và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1945 đến năm 1954 của quân, dân Nam Bộ. Tập 2: Lịch sử Nam Bộ kháng chiến (1954-1975) trình bày cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược từ năm 1954 đến Đại thắng Mùa xuân năm 1975 của quân, dân Nam Bộ và Tổng luận 30 năm Nam Bộ kháng chiến.

Bộ sách do NXB Chính trị quốc gia - Sự thật ấn hành, là công trình khoa học có giá trị cao được thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng,...Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt được cử làm Chủ tịch Hội đồng chỉ đạo biên soạn, nhà nghiên cứu, nhà báo lão thành cách mạng Trần Bạch Đằng làm chủ biên. Công trình đã hai lần được nhận giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu về lịch sử Nam Bộ vào các năm 2006 cho tập I, 2010 cho tập II.

Trung tướng Nguyễn Thới Bưng - Uỷ viên thường trực Hội đồng biên soạn - cho biết: “Triển khai từ đầu năm 2002, “Lịch sử Nam Bộ kháng chiến” tập trung phản ánh cuộc đấu tranh cách mạng của VN diễn ra tại Nam Bộ, thời kỳ 1941-1979. Công trình đã cố gắng ở mức cao nhất làm rõ thêm nét đặc thù của tính cách Nam Bộ vốn thừa hưởng từ truyền thống yêu nước của dân tộc có chiều dày lịch sử ngàn năm”.

Ông Nguyễn Duy Hùng - GĐ Tổng Biên tập NXB Chính trị quốc gia - Sự thật - giới thiệu: “Bộ sách gồm 4 cuốn, trong đó có hai tập chính sử: Tập 1: Lịch sử Nam Bộ kháng chiến (1945-1954), tập 2: Lịch sử Nam Bộ kháng chiến (1954-1975). Ngoài ra, bộ sách còn có 1 tập là biên niên sự kiện lịch sử Nam Bộ kháng chiến 1945-1975, một cuốn “Những vấn đề chính yếu trong lịch sử Nam Bộ kháng chiến gồm 9 chuyên đề mang tính tổng hợp để soi sáng thêm cho phần chính sử”. Theo ông Trần Văn Kính - Thư ký Hội đồng chỉ đạo biên soạn: “Bộ sách là một công trình tập thể. Khối tư liệu tham khảo phong phú, từ nhiều phía, có tư liệu chưa công bố, thậm chí chưa giải mã; bên cạnh đó còn nhiều nhân chứng lịch sử vẫn còn sống,...”.

Phát biểu ý kiến tại lễ công bố, đồng chí Trương Tấn Sang - Uỷ viên Bộ Chính trị, thường trực Ban Bí thư nói: “Có thể bộ sách vẫn chưa phản ánh hết các sự kiện, chưa thể hiện đầy đủ tầm vóc lớn lao, tính chất ác liệt, sự hy sinh anh dũng của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào cả nước trên chiến trường Nam Bộ, nhưng công trình đã khái quát được những chiến công, những hy sinh to lớn của nhân dân Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến. Bộ sách hoàn thành là sự tri ân đồng bào, đồng chí đã hy sinh xương máu của mình vì sự nghiệp vĩ đại của dân tộc. Để phát huy giá trị của bộ sách quý này, các cơ quan thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình, các cơ quan có liên quan cần giới thiệu, tuyên truyền, quảng bá rộng rãi bộ sách đến đồng bào, đồng chí trong và ngoài nước”.

Ngoài ra, bộ sách còn 1 tập Biên niên sự kiện lịch sử Nam Bộ kháng chiến 1945-1975 và 1 tập Những vấn đề chính yếu trong lịch sử Nam Bộ kháng chiến gồm 9 chuyên đề mang tính tổng hợp để soi sáng thêm chính sử.

Có thể nói, đây là một công trình khoa học lịch sử có quy mô lớn, một đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước, có số người tham gia đông đảo. Với nhiều tư liệu mới, chưa được công bố, bộ Lịch sử Nam Bộ kháng chiến là một bộ sách đồ sộ, đã tổng kết đầy đủ nhất về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ ở Nam Bộ suốt 30 năm (1945-1975), góp phần quan trọng vào lịch sử kháng chiến của cả dân tộc