Đó là mùa xuân ở Bruxelles. Ánh nắng trên những đại lộ, một làn gió ấm áp và ngọt ngào dọc những vỉa hè, một bầu trời xanh bao la trên những mái nhà. Một ngày lý tưởng để đi bộ băng qua thành phố hoặc từ GB trở về tay xách đầy túi.

- Anh, anh có tin vào vận may không?

Toni đã đặt ra cho tôi câu hỏi này như người ta đặt một quả bom, ngay ở lối vào nhà ga vào giờ cao điểm. Trời nóng, ánh sáng lan tỏa trên những chiếc xe hơi và những chiếc ghế gỗ dài màu nâu. Hai cánh tay tôi chất đầy những túi ni lông sột soạt.

- Anh, anh có tin vào vận may không? cậu ta hỏi tôi.

Làm sao tôi có thể trả lời cậu ngay mà không suy nghĩ gì mấy, giữa lúc khối đồ trĩu nặng đang chặn máu trong những ngón tay tôi lưu thông. Thông thường, trước mười giờ sáng, người ta chỉ cần nói những chuyện tầm phào. Trời đẹp, trời nóng, trời xấu. Người ta hỏi nhau những câu Khỏe chứ? Khỏe. Những câu Cậu có xem bộ phim tối hôm qua không? Không gì ngoài những câu ngắn gọn vô bổ nhưng tiện lợi. Khi người ta chưa tỉnh ngủ hẳn, người ta có thể chỉ cần gật đầu, lẩm bẩm khẽ sau vòm miệng từ hừmmmmmm nói lên tất cả mà cũng chẳng nói lên điều gì. Người ta có thể để cho sự im lặng đáp lời thoải mái trong khi lại gần chiếc máy pha cà phê. Trái lại, khi người ta hỏi bạn những câu khiến bạn phải lúng túng, kiểu như câu hỏi đó, về vận may và mọi thứ, cần hai ly cà phê liên tiếp mới tìm đủ năng lượng để rặn ra cho dù chỉ là một câu trả lời. Người ta mệt mỏi ngay cả trước khi bắt đầu trả lời. Người ta thấy kiệt sức, người ta muốn chạy biến vào trong các con phố nhỏ hẹp, không hề nghĩ tới gì ngoại trừ đôi chân đang nện xuống lòng đường, nhưng cậu ta ở đó, ngay bên cạnh bạn, anh chàng Toni, và thời gian đã không trôi đi chút nào, cậu ta vừa mới đặt câu hỏi chết tiệt của cậu ta, cậu ta mỉm cười, cậu ta nhìn bạn, mắt cậu ta chăm chú, xanh như màu quần jean, dưới một vầng trán đầy dầu và bóng nhẫy, cậu ta cóc quan tâm, cậu ta là loại người mặc xác mọi thứ, cậu ta không bao giờ hiểu những gì được nói xung quanh mình, cậu ta ngẫm nghĩ, và khi cậu ta nói, người ta thường thích cậu ta im lặng hơn. Người ta biết quá rõ tất cả những kẻ như thế, những anh chàng Toni, những kẻ thẩm vấn ở những nơi công cộng, những tay không ai chịu nổi muốn nói chuyện con tim khi tất cả mọi người cười lăn, muốn thăm dò lương tâm của bạn khi bạn nếm thử món tráng miệng, hay hỏi bạn những câu mơ hồ nhất khi bạn chỉ muốn một chút nếp thường thật cụ thể. Như sáng hôm đó chẳng hạn.

Vận may, lạy Chúa, ý cậu ta muốn nói gì nhỉ? Tôi tự hỏi, rồi lại tự hỏi. Tôi nghi là cậu ta muốn ám chỉ đến một điều gì đó đặc biệt nhưng khi đó, với những túi xách quá nặng trong tiếng ồn từ động cơ và bánh xe trên đường nhựa tôi không rõ là gì. Tôi muốn nói với cậu ta: Toni, giờ không phải lúc, xách ít nhất một túi đi, làm ơn đi, đừng để tôi vác tất cả trên tay như thế, cậu biết rõ là rất nặng mà, cậu biết tôi ở đâu, trên đường về nhà cậu, cậu đang đút tay túi quần kìa, xách một túi đi. Toni, làm ơn đi nào, và chừng nào cậu còn ở đây, hãy quên câu hỏi của cậu đi, câu trả lời của tôi không đến đâu, xin lỗi cậu, ngay cả khi nó không khó, hãy nói với tôi một điều thật ngớ ngẩn, không phức tạp, kiểu như: Anh có thấy cô gái đi giày cao gót bên kia đường không?, một câu mà tôi có thể trả lời được: Ờ, tôi thấy rồi, mà còn hơn thế ấy chứ, giờ mới chỉ là mùa xuân, hãy chờ mùa hè và cậu sẽ thấy tệ hơn thế nhiều, ăn mặc hở hang, từ tối đến sáng, trong công viên và ven những quán vỉa hè.

Chúng tôi đi ngược lên dọc nhà ga trung tâm và Toni không nói gì, có vẻ như cậu ta đang suy nghĩ, cậu ta đang lật đi lật lại câu trả lời của tôi theo tất cả các hướng để nắm bắt tất cả những gì tinh tế trong đó, trong khi lúc nãy tôi đâu có nói gì. Một cơn ác mộng thực sự. Thế là hỏng cha nó cả ngày rồi. Bởi vì một khi nó đã bắt đầu tồi tệ, khỏi cần phải tốn sức, nó sẽ không dừng lại nữa, nó sẽ rơi xuống đầu bạn từng giờ từng giờ, như nhũ đá tan vào mùa xuân bên gờ mái. Vận may, ý cậu ta muốn nói gì nhỉ? Cậu ta có nghĩ đến một cái gì đó cụ thể không nhỉ? Đến việc cậu ta đi qua GB đúng lúc tôi đi ra với những đồ mua sắm trong ngày? Đến chuyện tôi đã mất việc ở cửa hàng cho thuê băng đĩa từ hai tuần nay và tôi đã mất hàng giờ ngồi cắt những phiếu giảm giá trên các tờ báo quảng cáo, trong khi cậu ta, cậu Toni, trợ giúp ông chú thợ sửa ống nước của cậu ta và vơ hàng xấp tiền làm chui, mà vẫn không bị mất trợ cấp thất nghiệp? Tôi không biết gì hết. Và Toni không phải là người sẽ đả thông cho tôi, tôi biết rõ cậu ta mà, tay láu cá ấy, cậu ta đã cho ra hai câu rồi (Chào Serge và Thật lạ là tôi lại gặp anh, tôi đi giúp ông chú Roger của tôi một tay đây) và nếu tôi phải tin vào tốc độ bình thường của cậu ta, tôi có thể hy vọng một sự yên lặng trong hai giờ. Trừ khi tôi có thể bắt cậu ta nói, với một câu hỏi hay. Vẻ như không. Bởi vì Toni thuộc dạng hay nghi ngờ, cậu ta không thích bị hỏi vặn. Những gì cậu ta thích, trái lại, đó là người ta nói chuyện với cậu ta, là người ta để cho một chuỗi nhẹ ngôn từ chảy vào tai cậu ta, liên tục. Đó là một cái tai siêu phàm, Toni, cái tai tuyệt nhất mà tôi biết, cậu ta có thể bỏ ra hàng giờ mà không nói gì, chỉ gật đầu hoặc cau mày để biết thêm chi tiết, chắc hẳn bởi vì cậu ta không thích trò chuyện mấy. Cậu ta vẫn luôn thế, ít nói, khép mình, im lặng nhiều, không gạn hỏi, không gì hết, không, cậu ta không phải loại người như thế, đúng hơn là người chậm đặt câu hỏi, nung nấu trong đầu và hàng giờ sau mới bung ra. Lúc bấy giờ câu hỏi đó, một câu hỏi cũng đơn giản và trực tiếp, nó đã khiến tôi suy nghĩ suốt thời gian chúng tôi ngược lên dọc nhà ga và ngay cả khi đến ngã tư, và rồi đột nhiên, nó đã đến với tôi. Rõ ràng, minh bạch như thứ nước Sprite không bọt, một câu hỏi rất đơn giản:

- Còn cậu, Toni, cậu có tin vào điều đó không?

Tôi sẽ không bao giờ biết được cậu ta muốn trả lời tôi như thế nào. Cậu ta đã đặt chân xuống lòng đường, đầu quay về phía tôi, và xe buýt đã tông thẳng vào cậu ta, trước tiên là vai, tôi tin thế, rồi đến toàn bộ phần còn lại, đôi cánh tay và đôi chân. Ở đó, dưới ánh nắng, tôi thấy Toni tung lên như một quả bóng người ta sút đi, cậu ta bắn đi khoảng chục mét, với một cánh tay gãy rời về phía trên, như một con rối, đó hẳn là một câu sáo, nhưng đó là điều tôi đã thấy, cánh tay trong không khí với khuỷu tay quay ngược chiều, rồi đầu đập xuống mặt đường, một tiếng ồn không thể chịu nổi, một tiếng ồn rỗng và buồn, giọng của cái chết đang dặng hắng để báo rằng chẳng mấy chốc nữa nó sẽ đến. Rồi hai cú rít phanh, hai chiếc ô tô phanh kít để tránh cái xác và đến lượt xe buýt dừng lại. Toni, ở đó, trên nền đất, ngừng sống. Trong những chiếc túi của tôi, có đồ đông lạnh và những thứ không nên để dưới ánh nắng mặt trời, nhưng tôi đã không nghĩ đến, tôi chạy về phía Toni, khi nghĩ lại tôi thấy thật ngớ ngẩn, nhưng tôi đã nhìn trái nhìn phải trước khi rời vỉa hè. Tôi thấy người ta xúm lại, tự hỏi họ ở đâu ra, họ không có gì hơn để làm vào giờ này hay sao, lẽ ra họ phải ở cơ quan hay ở nơi nào khác, những người đàn ông, đàn bà, hơi giống bạn, hơi giống tôi, dừng lại trong ngày của mình để khám phá Toni, chắc hẳn họ thấy cậu ấy lần đầu tiên cũng là lần cuối cùng, nằm dài trên nền đất, máu trào ra từ dưới đầu. Tôi hiểu rõ rằng cậu ta đã chết, không chỉ bị choáng; khi người ta không cử động nữa và mắt mở đối diện với ánh nắng giữa đường, đó là người ta đã sang phía bên kia, có thể thấy rõ, tóm lại, tôi muốn nói là, với tôi, điều đó có thể thấy rõ, và người tài xế xe buýt đã nói thế khi chụm chân nhảy xuống lòng đường:

- Mẹ kiếp, cậu ta chết rồi.

Điều đó có vẻ khiến anh ta bị sốc. Điều đó khiến tôi bối rối: anh chàng tội nghiệp này, anh ta cũng còn quá trẻ. Cả hai người này cộng lại cũng chưa được sáu mươi tuổi, hai gã tội nghiệp này, một đang nằm thẳng cẳng và bất động, chết hẳn, vẹo vọ hẳn, còn người kia thì đang run rẩy tại chỗ, như thể trong đầu anh ta đang xáo trộn điên đảo, người ta chỉ thấy đôi mắt anh ta mở to, sâu thẳm, thất thần. Tôi không biết bao nhiêu thời gian đã trôi qua. Trời nóng, lẽ ra tôi không nên giữ chiếc áo vest mùa đông trên người. Chiếc áo lót vải bông, không thể chịu được dưới ánh nắng, dưới hai nách tôi xuất hiện hai quầng thẫm, tôi đổ mồ hôi đầm đìa, tôi nhớ rất rõ rằng khi cảnh sát đến, tôi nắm lấy vai người tài xế và những tiếng nức nở của anh ta khiến cằm giật giật. Đã lâu lắm rồi tôi không nhìn thấy một người đàn ông khóc. Có lẽ từ hôm mai táng mẹ tôi. Tôi không biết nữa. Tôi khó mà biết được. Trí nhớ của tôi không phải như thế, nhất là từ khi xe buýt lao vào Toni đúng lúc cậu ấy nhìn tôi, chúng không tốt cho trí nhớ, những biến cố đó, không tốt chút nào, chúng làm đảo lộn, chắc chắn thế. Mấy tay cớm cũng tử tế, có một nam và một nữ, cô ta phụ trách tôi, cô ta đưa tôi lên một chiếc xe thùng nhỏ, cô ta nói năng nhỏ nhẹ với tôi và cô ta bảo tôi rằng Toni đã chết. Tôi đã biết điều đó rồi, chắc chắn thế, tôi hiểu ngay lập tức, nhưng tôi thấy nhẹ nhõm khi biết thực sự là thế, rằng ngay cả những người không biết Toni trước đó cũng hiểu được rằng cậu ta không còn sống, rằng không phải lúc nào cậu ta cũng như thế, mềm nhũn và trật khớp, nằm im, rằng đôi khi cậu ấy cũng đi lại và đặt câu hỏi. Cô cớm mỉm cười với tôi. Cô mời tôi một ly nước và cô hỏi tôi có quen biết Toni không.

...

Trích đoạn trong Chuyện Tầng Năm.