Đỗ Long Vân rất tha thiết với tiếng Việt, ông đã hấp thụ cả truyền thống phương Đông qua chữ Nho và chữ Nhật, cũng như văn hóa phương Tây từ Hy Lạp, La Mã cổ đại cho đến Âu Mỹ đương thời để đưa vào văn bản tiếng Việt. Ông đã chứng tỏ khả năng kỳ diệu của tiếng Việt, nhuần nhuyễn và đa tầng trong việc giao lưu, tiếp thu thế giới để mở ra những chân trời mỹ học mới.

Ông đã rất ung dung, nhẹ nhàng với hành trang tri thức này, nên tiếp cận với các vấn đề của văn học Việt Nam theo một cung cách riêng. Cung cách đó là hoàn toàn độc lập, như người tự do và đầu tiên tiếp xúc với tác phẩm, không vướng mắc vào vòng tranh biện, cũng như bệnh tầm chương trích cú. Thực sự như một trẻ thơ, hoặc đúng hơn như một người không có tuổi và ngoài không gian đến với trái đất. Đó là cái độc đáo và cái mà sau hơn nửa thế kỷ, vẫn làm cho Đỗ Long Vân hoàn toàn mới đối với chúng ta.

Cung cách đó cũng khiến việc cống hiến của Đỗ Long Vân, trong giai đoạn 1954 - 1975, trở thành tinh hoa của văn phê bình nghị luận ở miền Nam. Ông từ giã cõi đời, thi hài được gia đình đưa đi hỏa thiêu và an vị tại chùa Đại Giác năm 1997.

“Tái diễn giải trở lại Đỗ Long Vân, là tái diễn giải một sự lãng quên quan trọng trong phê bình văn học cấu trúc luận ở Việt Nam, ở ngay chặng có ý nghĩa nhất, lần đầu tiên tiếp nhận cấu trúc luận vào phê bình văn học, với đại diện chói sáng nhất: Đỗ Long Vân.

Phê bình văn học, vì thế, thường sáng lên như ngọn đuốc soi đường xuyên qua những đại dương hiện hữu gầy mòn. Soi từ Xuân Hương đến Vô Kỵ, qua Đỗ Long Vân để tìm đến giữa di sản phê bình văn học của chúng ta” - nhà phê bình Nguyễn Mạnh Tiến.

Minh Khai trân trọng giới thiệu