(LĐCT) - Cô bé Alice bảy tuổi, gặp tai nạn trượt tuyết kẹt trong hẻm núi ngập tuyết, không ai đến cứu. Mattia, cậu bé bảy tuổi, bỏ em một mình trong công viên để đi sinh nhật; lúc quay về cô bé em song sinh vĩnh viễn biến mất, cậu được bố mẹ tìm ra lúc đang tự rạch tay mình.

Cuốn tiểu thuyết được trao một trong những giải thưởng danh giá nhất nước Ý- Strega, "Nỗi cô đơn của các số nguyên tố" với số lượng bán ra hơn một triệu bản được bắt đầu như thế.

Sau biến cố ghê gớm đó, Alice và Mattia đã thay đổi hẳn. Dường như cây cầu dây nối hai đứa trẻ với thế giới bên ngoài bị chặt mất một bên để thỉnh thoảng lại rung lên chỉ chực đứt mỗi khi chúng tiếp xúc với thế giới bên ngoài.

Ở trường học, không ai coi hai đứa trẻ này là bình thường. Mattia tự đào một vực thẳm quanh mình không cho ai đến gần. Cậu còn khác người bởi là một thiên tài toán học và bởi thói quen rạch những vật sắc lên người, để lại những vết sẹo như nhật ký bởi ám ảnh lỗi lầm mà cậu không thể tha thứ được cho mình. Alice chán ăn và gầy không thể tưởng. Sự tình cờ kéo họ lại gần nhau và trở thành bạn.

Ngày Mattia tốt nghiệp và nhận được lời mời chào danh giá của một trường đại học nước ngoài, Alice đến chúc mừng và tình cảm của họ đã có thể tiến xa hơn nữa. Nhưng như hai số nguyên tố, gần nhau nhưng không bao giờ chập lại làm một được bởi giữa chúng có một số chẵn ngăn cách, sự bất lực trong giao tiếp đã làm họ không thể nói được điều mình thực sự nghĩ.

Sự bất lực ấy lan tràn trong gia đình nơi họ sống: bố mẹ không nói chuyện được với nhau, không nói chuyện được với con cái. Sự bất lực ấy lan tràn ở nhà trường khi cô giáo và bạn bè không giao tiếp với những đứa trẻ khác thường. Sự bất lực ấy hiện diện trong đời sống sau này của Alice và Mattia khi họ trưởng thành.

Alice không nói ra những điều cô thực sự cảm thấy với chồng và cuối cùng đánh mất hạnh phúc gia đình. Mattia không thực sự giao tiếp với học sinh - anh là giảng viên toán - mà chỉ nhìn vào bài giảng và những lời diễn giải trên bảng. Cuối cùng, Mattia cũng về gặp Alice khi cô nói có chuyện quan trọng nói với anh. Họ đã bên nhau, hôn nhau. Tưởng rằng cuộc đời đã muốn họ kết hợp cùng nhau nhưng vào phút cuối Mattia lại ra đi, Alice cũng đã sẵn sàng cho điều ấy.

Cuốn tiểu thuyết như ánh đèn pha rọi vào phần xám tối không chỉ của xã hội Ý: tầm quan trọng của tuổi thơ trong việc hình thành nhân cách, sự kỳ thị trong trường học hay sâu sa hơn là sự dị ứng với người không giống mình, tình yêu - tình dục ở tuổi vị thành niên, cuộc sống của người đồng tính, nỗi cô đơn trong xã hội, sự bất lực trong giao tiếp ở mọi cấp độ, mọi môi trường xã hội...

Tác giả không tập trung miêu tả tâm lý của nhân vật mà đặt các phản ứng tâm lý vào một hoàn cảnh cụ thể. Cấu trúc truyện đơn giản, với hai câu chuyện song song, phát triển theo lối tuyến tính, chia thành nhiều chương, mỗi chương lại chia thành nhiều mẩu nhỏ không quá mười trang... - Một sự phân tích phù hợp với độc giả trong xã hội công nghiệp: thiếu thời gian và sự kiên nhẫn.

Trong chuyện ta thấy những "bi kịch" - nếu nhìn từ ngoài vào - của các nhân vật đều bắt nguồn từ một chấn động tâm lý từ thời ấu thơ (Alice, Mattia) hay một sự kiện nào đó trong quá khứ (Denis, bạn của Mattia, đồng tính) rồi sau đó là thời vị thành niên.

Có thể thấy đây cũng là chủ đề được nhiều nhà văn quan tâm như Bernard Schlink với "Người đọc", Stefan Zweig với "Người chơi cờ", Eric Emmanuel Schmitt với "Nửa kia" của Hitler, Daniel Kehlmann với "Đo thế giới"... Dường như người ta vẫn chưa quan tâm đủ đến cái là nguồn gốc của nhiều bi kịch trong xã hội hiện nay.

Tại Ý, "Nỗi cô đơn của các số nguyên tố" đã bán hơn một triệu bản, dịch ra hơn nhiều thứ tiếng. Nhiều nơi tại Ý, thậm chí người ta còn thấy những trích đoạn của cuốn tiểu thuyết được chép lại trên tường.

Tất cả những kỳ tích ấy lại được làm ra dưới bàn tay "phù thuỷ" của một chàng trai 27 tuổi - Paolo Giordano, viết truyện từ năm 22 tuổi và có hai niềm đam mê chính: âm nhạc và vật lý (anh đang làm luận án tiến sỹ vật lý nguyên tử). Paolo đã có 4 buổi gặp gỡ và giao lưu với độc giả Việt Nam vào cuối tháng 8 vừa qua.

- Giải thưởng Strega 2008. Strega - tên gọi một loại rượu mạnh của Ý - có nghĩa là Phù Thủy - giỉa thưởng danh giá của văn học Ý, tương đương với giải Goncourt ở Pháp.

Nguyễn Đình Thành