Cuốn Từ điển Việt Nam văn hoá tín ngưỡng phong tục là cố gắng trong nhiều năm của nhóm biên soạn. Bắt đầu từ việc nghiên cứu và cho công bố một loạt các cuốn sách về văn hoá dân gian, phong tục, lễ hội, diễn xướng, chúng tôi đã nảy sinh tham vọng muốn giới thiệu với bạn đọc những tri thức văn hoá phổ thông nhất mà chắc nhiều người Việt Nam muốn quan tâm.

Nói đến văn hoá là nói đến một vấn đề lớn, bao quát nhiều lĩnh vực bởi bất cứ điều gì cũng liên quan đến văn hoá. Từ các danh thắng thiên nhiên, các công trình do con người sáng tạo ra cho tới cách ứng xử, những nguyện ước hay hành động hướng về tâm linh vv ...đều thuộc phạm vi văn hoá. Như vậy, nói đến văn hoá một cách đầy đủ nhất chắc chắn phải có cả một bộ bách khoa với sự nghiên cứu tổng hợp tất cả các vấn đề. Điều này đòi hỏi thời gian công sức và trí tuệ của cả một tập thể.

Trong xu thế phát triển và hội nhập gần đây, nhu cầu tiếp cận với xã hội và văn hoá Việt Nam trên nhiều phương diện đã đạt ra và dần trở nên bức thiết với mỗi ngành, mỗi giới, mỗi cá nhân. Nhu cầu hiểu biết đòi hỏi cần phải có các thông tin ngắn gọn, súc tích. Tuy nhiên, bên cạnh các từ điển chuyên ngành, những cuốn sách có tính đa diện nhằm đáp ứng yêu cầu của cuộc sống ngày càng trở nên vô cùng cần thiết. Đó chính là xuất phát điểm cho sự ra đời của cuốn sách này.

Cái tên Từ điển Việt Nam văn hoá tín ngưỡng phong tục tự thân nó đã là một sự giới hạn. Cuốn sách này chủ yếu nói về văn hoá phong tục chứ không thể đi sâu vào văn học, giáo dục hay các bộ môn khoa học khác. Ở đây, chúng tôi đành chỉ bằng lòng với những tri thức văn hoá phổ thông cập nhật nhất.

Có một vấn đề trong văn hoá của đất nước chúng ta mà chúng tôi phải cân nhắc đó là đất nước ta có rất nhiều bia, đền đài miếu mạo. Đây vừa là bằng chứng về phong tục vừa là thành quả văn hoá của chúng ta. Chúng tôi đã nghĩ vấn đề này nhưng chỉ đề cập ở một ngưỡng nhất định, bởi không nói đến thì thiếu, nói sâu sẽ tham lam và có thể lạc đề. Ngoài ra, khi nói đến phong tục cần phải nói kỹ về gia lễ, hương lệ, sấm vĩ, phong thuỷ, về mặt này chúng tôi đã cố gắng đưa ra một số mục từ, chủ yếu là để cho bạn đoọc tham khảo bởi nếu đề cập không khéo, người làm từ điển lại tự biến mình thành thày địa lý thì không nên.

Chúng tôi cũng muốn ghi chép đầy đủ phong tục của các dân tộc, các địa phương trên đất nước ta nhưng do hiểu biết có hạn, việc đi thực địa khó khăn cả về công sức và tiền của nên nhóm biên soạn mới chỉ dừng lại khảo tả một số mục như ma chay cưới xin. Tất nhiên các tư liệu chúng tôi sử dụng nhiều sự hỗ trợ của bạn bè nghiên cứu gần xa. Không thể ghi đầy đủ xuất xứ nhưng xin hãy nhận lấy ở đây lòng biết ơn chân thành của chúng tôi.

Điều mà chúng tôi mong ước là khi người đọc cần tiếp cận, mách bảo một vấn đề gì về văn hoá, phong tục Việt Nam, cuốn sách này có thể đáp ứng được nhu cầu dù không hoàn toàn thoả mãn nhưng chẳng phải ngỡ ngàng mấy nỗi...

(Trích Lời nói đầu)