Quyển 6 từ Thiên 46 là Bệnh Năng (hình tướng và diễn biến của các bệnh) => Thiên 47 là Kỳ Bệnh Luận (nói về các chứng bệnh lạ) => Thiên 48 là Đại Kỳ Luận (cũng nói về các bệnh lạ nhưng mở rộng ra đến những chứng bệnh hoàn toàn khác lạ) => Thiên 49 là Mạch Giải (nói về các bệnh xuất phát từ ngũ hành, lục khí, mùa màng thuận nghịch, âm dương tác động vào trong kinh mạch để hình thành và diễn tiến căn bệnh. Khi biết các điều kiện trên thì thầy thuốc có thể nhìn ngoài sẽ biết nơi trú ngụ của bệnh bên trong, cách diễn tiến các bước, để có thể dễ dàng cho việc chữa trị. Đó cũng là những mô hình, đầu mối khám phá, đặc điểm của nền y học xưa cổ, để đối phó và chữa trị bệnh cho nhân loại từ nhiều ngàn năm trước).

Trong suốt bốn thiên đó mỗi thiên đều có nhiều phân đoạn nhỏ, trình bày rõ ràng các loại bệnh khởi phát như thế nào, xảy ra vào những tháng mùa nào, mạch chứng, y lý, từ kinh nào tác động vào kinh nào để xảy ra trầm trọng ra sao và phương pháp chữa trị thế nào, rõ ràng như chúng ta xòe một bàn tay nhìn rõ chỉ tay ra sao. Tuy không có máy móc thiết bị xét nghiệm, siêu âm, cắt lớp, mà cũng vẫn đầy đủ cho một vị Lương y thao tác mà không bị rối rắm, mù mờ. Và trường hợp nào không thể chữa được sẽ đưa đến thời gian chết cũng chính xác với lý do của nó. Còn một điều đáng lưu ý nữa là:

Cổ nhân xem bệnh tật dù nặng đến đâu cũng chỉ là một sự mất quân bình trên cơ thể sống và chữa trị chẳng qua cũng chỉ là tìm cách đưa đến sự bình thường trở lại mà thôi, chứ không có quan điểm phải tiêu diệt, cắt bỏ hay sát phạt như quan điểm của người đời nay.

Về Dược, những loại thuốc để chữa trị không cần phải bào chế quá quy mô để rồi phải tách bỏ bớt sự cân bằng của dược liệu. Cách sử dụng rất đơn sơ, chất lượng nguyên thủy theo tính chất sinh hoạt hằng ngày của nó mượn dẫn vào trong nơi có bệnh cho phù hợp là được, như thế mới không bị do vọng động để rồi phải lưu lại hậu quả “hết bệnh này, đổi lại phát sinh bệnh khác” như y học hiện nay.

Minh Khai trân trọng giới thiệu