Có ba tuyến truyện tập trung quanh ba nhân vật chính:

LENA GROVE bụng mang dạ chửa đi từ Alabama đến

Jefferson trong gần một tháng trời để tìm người đàn ông đã

hứa hẹn với nàng là Lucas Burch, bố của thai nhi.

JOE CHRISTMAS một người không rõ sắc chủng, có thể

là nửa trắng nửa đen, nhiều lần thừa nhận mình là da đen

một cách quyết liệt, ngạo mạn và cay đắng, tự tay cắt cổ

người tình da trắng là Joanna Burden.

GAIL HIGHTOWER, một mục sư bị phế bỏ, có người vợ

ngoại tình tự tử, sống ẩn mình xa lánh nhân gian trừ người bạn

thân là Byron Bunch, một người thợ độc thân ở xưởng bào.

Ba cuộc đời ấy đi theo những hướng khác biệt, nhưng trải

qua mười một ngày đầy biến động của tháng Tám ở Jefferson

thuộc bang Mississippi, dường như đời sống họ tương chiếu

nhau tạo nên cái nhất quán đầy uy lực và bất ngờ của Truyện.

Đúng ngày Lena đến Jefferson, đứng trên đồi nàng nhìn

thấy khói bốc lên từ một ngôi nhà đang cháy. Đó là nhà của

Joanna Burden một cô gái phương Bắc mà gia đình đã đến

Jefferson từ lâu, hay giúp đỡ người da đen nhưng vẫn xem

da đen là thấp kém bị Chúa bỏ rơi. Cô vừa bị người tình sát

hại, đầu hầu như lìa khỏi cổ.

Một thanh niên tự xưng là Joe Brown (chẳng ai khác

hơn là Lucas Burch mà Lena đi tìm) đòi tiền thưởng một

ngàn đô-la khi tố giác kẻ giết người là bạn thân của mình,

Joe Christmas, cùng làm chung xưởng bào.

Joanna chứa chấp, nuôi dưỡng và quan hệ chăn gối với

Christmas lâu nay. Cô buộc hắn theo đạo, buộc hắn cầu nguyện

(bằng súng chỉa thẳng vào hắn) khiến hắn cuồng nộ giết cô.

Lena gặp một chàng trai ở xưởng bào là Byron Bunch,

người hết lòng giúp nàng ở lại Jefferson. Anh đưa nàng

đến ở trong túp lều của Joe Brown và Joe Christmas trước

đây và giấu không cho cô biết gì về chuyện Joe Brown (tức

Lucas Burch).

Xưa kia, Christmas là một đứa bé mồ côi và ở trại cô nhi

vẫn bị chế nhạo là “mọi đen”, rồi trở thành con nuôi trong

một gia đình thuộc Trưởng lão phái Tin lành. Tuy mẹ nuôi

tử tế nhưng cha nuôi lại cuồng tín. Lớn lên, Christmas dùng

một chiếc ghế ở vũ hội làng đập chết cha nuôi rồi bỏ trốn.

Christmas đến Jefferson ba năm trước khi chết vào

năm ba mươi tuổi. Bị bắt nhưng bất ngờ đào thoát, chạy vào

nhà mục sư Hightower. Trước những người truy đuổi, mục

sư tìm cách bênh vực hắn, kể cả nói dối rằng hắn ở bên ông

khi xảy ra án mạng.

Nhưng Christmas bị tên đại úy cuồng tín Percy Grimm

hành hình một cách man rợ. Mục sư Hightower thì chìm

“trong ánh sáng tháng tám còn nấn ná trên trời” và ông mơ

màng nhìn thấy “một vầng hào quang đầy những khuôn

mặt người”.

Trước đó, chính mục sư là người đã đỡ đẻ cho Lena vì

Byron không tìm kịp bác sĩ. Qua những hành động cuối đời,

dường như mục sư cố thoát khỏi cái bóng tối đã cầm giữ

ông trong đau khổ, ám ảnh và cô độc bấy lâu nay.

Ba tuần sau, Lena lại lên đường, bế con nhỏ trong tay,

đi tìm Burch có lẽ bây giờ đã cao chạy xa bay.

Byron đi theo nàng, đi bên nàng mà hy vọng.

***

Câu chuyện của Lena, bước đi trầm tĩnh của nàng, cái bóng

thương yêu của nàng làm nổi bật cuộc nổi loạn tuyệt vọng của

Christmas và nỗi đớn đau thầm lặng của Hightower.

Người ta có thể nhìn thấy câu chuyện của Joe Christmas

có phần phỏng nhại đời Jesus Christ trong Tân ước: một

phần tên họ, bị kẻ thân tín bán đứng, tuổi trẻ lang thang,

cuộc hành hình, tuổi chết, xã hội đầy tội lỗi… Một ít tương

đồng đầy mỉa mai. Joe Christmas không phải là đấng cứu

thế mà chỉ là “vật tế thần” (chữ của H. Lass).

Cái ánh sáng đầu thu ở Mississippi như ảo ảnh, như

sương đọng, như huyền thoại, Cái ánh sáng tháng tám đó

cũng là phương ngữ chỉ trạng thái hoài thai.

Đó là ánh sáng của sinh nở, sáng tạo.

Bóng một người nữ mang thai đi trên con đường vô định.

Nắng tháng tám là vầng hào quang mang đầy những

gương mặt người.