MÙI CỦA KÝ ỨC là tập tản văn của Nguyễn Quang Thiều, một tác giả đã in 10 tập thơ, 20 tập văn xuôi. Trong Lời ngỏ có tựa Xin cúi đầu lạy tạ, tác giả viết, lớn lên ở một làng quê nghèo bên bờ sông Đáy. Thưở đầu tiên gọi là Tía Hạ, sau đó gọi là làng Chùa và người làng Chùa được gọi là kẻ Chùa. Sau này mới đặt tên là làng Hoàng Dương...”.

Ông viết: “Cuộc sống thật kỳ diệu, nó luôn mang đền cho con người những món quà bất ngờ, chúng ta chỉ cần xuống mặt đất dưới chân mình là nhận ra.

Người làng Chùa làm nhiều món gỏi khác nhau nhưng gỏi cua là món gỏi “Lý Trưởng” theo cách gọi của người làng Chùa. Nghĩa là món gỏi đứng đầu. Món gỏi quyền uy nhất trong các món gỏi và trong mọi mâm cỗ. Ngoài ra, còn gỏi cá mè, gỏi tép đỏ, gỏi cá diếp. Gỏi cá mè hay gỏi tép đỏ cách làm tương đối giống nhau. Nhưng gỏi cá diếc thì hoàn toàn khác. Gỏi cá diếc thường ăn vào đầu mùa hạ khi cá diếc mới lớn thường chỉ nhỉnh hơn ngón tay cái một chút. Lúc ấy đầu cá, xương cá còn mềm có thể nhai và ăn hết. Khi ăn gỏi cá diếc, chậu đựng cá diếc sống được đặt ở giữa mâm, xung quanh là các loại gia vị dùng kèm như lá đinh lăng, lá bọng cách, lá sung, hành sống, hẹ tươi, lá nốt, là xương xông, búp ổi, gừng và giềng thái mỏng... Riêng món gỏi cá diếc thì không phải chọn lựa loại gia vị nào riêng mà có thể ăn với tất cả các loại gia vị. Cứ bắt một con cá bỏ vào miệng nhai là người ta lại nhặt rau và gia vị ăn cùng, rồi yống một ngụm rượu nếp” (Trích Món gỏi độc nhất vô nhị).    

Minh Khai trân trọng giới thiệu.