Từ năm 2007, nền kinh tế thế giới bắt đầu rung chuyển với một loạt khủng hoảng tài chính, đỉnh điểm là sự phá sản của Lehman Brothers vào tháng 9 năm 2008. Tiếp sau đó là sự “tan chảy” của hệ thống ngân hàng, khi các ngân hàng mất niềm tin và không dám cho ai vay ngoại trừ những người vay đáng tin cậy nhất. Khi sự sợ hãi gia tăng, các chính phủ buộc phải thực hiện một cuộc giải cứu khổng lồ, bơm vốn cho các ngân hàng và công ty bảo hiểm, đồng thời gia tăng sự bảo đảm cho người gửi tiền. Tuy nhiên điều này không ngăn được quá trình giảm đòn bẩy tài chính (deleveraging), khi các ngân hàng, các quỹ đầu cơ và các nhà đầu tư đua nhau bán tài sản để trả nợ. Thị trường chứng khoán đổ nhào và nền kinh tế thế giới đột ngột chậm lại trong nỗi lo sợ một đợt suy thoái lớn nhất kể từ Chiến tranh thế giới thứ II đến nay. Trong khi đó, giá nhà vẫn đi xuống với tốc độ chóng mặt, nhất là ở Anh, Mỹ, Tây Ban Nha và Ireland.

Nguyên nhân chính của thảm hoạ này là bong bóng nhà đất ở Mỹ, vốn là “hậu duệ” của bong bóng chứng khoán hồi thập niên 1990. Cả hai đều xảy ra do sự mở rộng tín dụng, dẫn đến sự tăng giá của những tài sản có độ rủi ro cao nhất. Cuối cùng là bong bóng trong giá hàng hoá, nhất là giá dầu và thậm chí là giá của các sản phẩm nghệ thuật đương đại. Lịch sử cho thấy bản chất của bất kỳ bong bóng nào, mà nhất là bong bóng nhà đất, là chúng tạo ra một “tâm lý bong bóng”, tức là một niềm tin phổ biến rằng giá cả sẽ không bao giờ đi xuống, và do đó đi vay và cho vay với tài sản thế chấp là nhà đất sẽ là một khoản đầu tư an toàn. Chính niềm tin được thúc đẩy bởi và sau đó lại thúc đẩy bong bóng tín dụng này đã khiến giá nhá đất tăng lên những mức không tưởng. Khi chúng sụp đổ, nền kinh tế và hệ thống tài chính thế giới phải gánh chịu hậu quả.

Kết quả của sự sụp đổ vẫn đang diễn ra. Khi bong bóng vỡ, chúng thường có xu hướng trượt dài về phía dưới, và tôi nghĩ rằng giá nhà sẽ còn thấp trong vài năm, với mức giảm có thể lên tới 30-50% ở một số nước. Kinh tế dường như sẽ suy thoái trầm trọng, thất nghiệp tăng cao. Trong khi đó, kế hoạch nghỉ hưu của nhiều người, dù dựa trên việc đầu tư vào địa ốc hay chứng khoán, cũng bị thiệt hại nặng nề. Như mọi lần, nền kinh tế sẽ phục hồi vào lúc thích hợp, song khi đó có lẽ nhiều thứ sẽ thay đổi. Niềm tin vào ngân hàng và hệ thống tài chính đã suy giảm tan tành. Niềm tin vào chính sách tiền tệ chính thống - chính sách lạm phát mục tiêu, cũng bị xói mòn, khi giảm phát là nguy cơ trước mắt. Người ta đặt câu hỏi cả với cơ chế thị trường tự do, còn với các nhà đầu tư thì niềm tin vào cả chứng khoán và nhà đất đều đang thu nhỏ lại!

Nhà đất không phải là bong bóng đầu tiên bị vỡ. Trong ba mươi năm qua đã có hàng loạt bong bóng với các chu kỳ bùng phát - vỡ tung, điều quan tâm hàng đầu của nhà đầu tư và những nhà làm chính sách. Những bong bóng này có ảnh hưởng vượt trội so với những dao động nhẹ hơn rất nhiều của giá hàng hoá bình thường. Suốt một thời gian dài những nhà bình luận và làm chính sách đánh giá thấp nguy cơ sụp đổ của giá nhà đất. Tuy nhiên cuộc khủng hoảng năm 2008 và ảnh hưởng tàn phá của nó lên nền kinh tế thế giới đã thay đổi mọi quan niệm.

“Cuốn sách là tài liệu bắt buộc cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu về bong bóng và sự hình thành bong bóng tài chính, cũng nhưng cách thức tránh bị mắc kẹt trong những bong bóng tiếp theo” - Roger Bootle, Capital Economics

Hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính hiện tại sẽ là gì? Suy thoái sẽ còn nặng nề tới đâu, liệu suy thoái có thể trượt sâu hơn không? Giá nhà sẽ còn rớt tới mức nào nữa? Liệu sự suy giảm sẽ dẫn tới giảm phát, hay những biện pháp chống suy thoái rốt cuộc sẽ lại đưa chúng ta quay trở lại lạm phát?

Đó chính là một số câu hỏi mà tác giả John Calverley tìm cách giải đáp trong cuốn sách rất kịp thời, rất “thời sự” này. Tác giả giúp chúng ta tìm hiểu điều gì đang xảy ra, chính sách có tác động như thế nào, những nhà đầu tư cần làm gì, và những gì sẽ xảy ra tới đây. Cuốn sách tập trung nghiên cứu sâu về khủng hoảng tài chính năm 2008, tìm hiểu những tác động và giải pháp cho các cá nhân, doanh nghiệp và cả những nhà làm chính sách.

Là một “cẩm nang sống sót” cho nhà đầu tư, Khi bong bóng vỡ trình bày một phân tích dễ hiểu về các cuộc khủng hoảng chúng ta đang phải đối mặt, cũng như cách thức chúng ta rơi vào tình trạng này. Tác giả “giải phẫu” hiện tượng bong bóng, đưa ra một “checklist” giúp độc giả xác định, nhận diện một bong bóng khi nó hình thành. Ông cũng phân tích rất sâu về bong bóng nhà đất và chứng khoán trên thế giới, những sự kiện và khó khăn gần đây mà chúng ta phải đối mặt, và không kém phần quan trọng là đưa ra cái nhìn của một chuyên gia về những gì sắp xảy ra trong tương lai. Thị trường Việt Nam tuy còn ở quy mô khá nhỏ bé so với khu vực và thế giới, song đã manh nha những dấu hiệu bong bóng, qua các cơn sốt địa ốc, chứng khoán và gần đây nhất là vàng, gây ra không ít rắc rối và vấn đề cho các chủ thể tham gia thị trường, cũng như các cơ quan điều tiết của Chính phủ. Cuốn sách này có thể coi là cuốn sách “giáo khoa” cơ bản cho tất cả những ai quan tâm đến hiện tượng kinh tế không mới nhưng chưa bao giờ được hiểu tường tận này!

Xin trân trọng giới thiệu !