Các công dụng của đại học (The Uses of the University)* của Clark Kerr – học giả, một nhà lãnh đạo giáo dục đại học hàng đầu của Hoa Kỳ, là quyển sách “kinh điển”, lôi cuốn và ấn tượng phản ảnh sự phát triển thần kỳ của đại học Hoa Kỳ trong thời kỳ cực thịnh của nó sau Thế chiến thứ hai, với những ưu và khuyết điểm, sau khi tên tuổi của nền đại học Đức bên kia bờ Đại Tây Dương suy tàn.

Nó có thể được xem là “văn phạm của đại học hiện đại Hoa Kỳ”. Quyển sách của Kerr, như cựu chủ tịch đại học Chicago Hanna H. Gray viết năm 2012, “là quyển sách hay nhất về giáo dục đại học Mỹ được viết trong thế kỷ hai mươi”.

Quyển sách rất cần thiết cho những ai muốn hiểu biết về lịch sử đại học Hoa Kỳ trong thời kỳ vàng son, những logic tất yếu của nó, cũng như những vấn đề nó đối mặt – trong khuôn khổ lịch sử giáo dục đại học thế giới xưa và nay. Clark Kerr nghiên cứu các sự biến đổi của đại học qua thời gian và không gian bằng cách xem lại lịch sử của nó và tập trung vào ba phương diện chính của cuộc tiến hóa: sứ mệnh mới của nó (tạo ra tri thức cho nền kinh tế dựa trên tri thức), mô hình tài trợ mới của nó (‘đại học với tài trợ liên bang’, federal grant university) và cơ cấu mới của nó (sự phân mảnh của ‘đa đại học’). Ông cũng đề cập đến những khía cạnh sử dụng tốt đại học, và cảnh báo những sự lạm dụng nó dưới các hình thức. Vai trò lãnh đạo của Mỹ có được như trong thế kỷ hai mươi, như tác giả nói, là dựa trên “sự sử dụng tốt tri thức”, và trên hết, thông qua hệ thống các đại học nghiên cứu. Hiểu biết vai trò và những đóng góp quyết định của đại học vào các xã hội phát triển sẽ giúp người ta thấy rõ hơn sự lạm dụng, hay sự trì trệ của các đại học còn đang diễn ra tại nhiều quốc gia đang phát triển có những giam hãm chính trị.

Tuy đại học là sản phẩm trí tuệ của Tây Âu thời Trung cổ, nhưng sau đó phát triển khắp nơi trên thế giới, sang các nước như Nhật Bản, Trung Hoa, Ấn Độ trong thế kỷ 19. Ngày nay nó chiếm giữ vai trò quan trọng hơn bao giờ hết trên thế giới. “Chúng ta giờ đây đang nhận thức rằng sản phẩm vô hình của đại học, tri thức, có lẽ là nhân tố duy nhất mạnh mẽ nhất trong nền văn hóa của chúng ta, tác động sự vươn lên và suy tàn của các nghề nghiệp, và ngay cả của các giai tầng xã hội, các khu vực và các quốc gia” như Kerr nói trong lời tựa lần xuất bản năm 1963.

Quyển sách “Các công dụng của đại học” được xuất bản đầu tiên năm 1963, tập hợp các bài giảng của Clark Kerr tại Harvard năm 1963 (chương 1, 2 ,3). Lúc đó Clark Kerr là chủ tịch của Đại học California (University of California, UC). Sau đó, cứ mỗi thập niên, ông bổ sung thêm các chương mới: chương 4 năm 1972, chương 5 năm 1982, chương 6, 7, 8 vào lần xuất bản năm 1995, và chương cuối 9 năm 2001, hai năm trước khi ông mất, 2003.

Các công dụng của đại học đã được dịch ra mười thứ tiếng: Ả rập, Miến Điện, Hoa (giản thể, Trung Hoa), Hoa (phồn thể, Đài Loan), Pháp, Ý, Nhật, Hàn, Bồ Đào Nha (Brazil), Urdu (Pakistan).

Chúng tôi rất vui mừng khi thấy nay nó được dịch sang tiếng Việt, tiếng thứ mười một. Đây có thể được xem như công việc tiếp nối Kỷ yếu Đại học Humboldt 200 năm đã được xuất bản đầu năm 2011 với sự tham gia của trên 40 nhà khoa học, nghiên cứu Việt Nam trong và ngoài nước, để kỷ niệm sự ra đời lịch sử của đại học này 200 năm trước, là đại học đã ảnh hưởng lên các đại học nghiên cứu toàn thế giới, tạo ra bộ mặt giáo dục đại học thế giới ngày nay.

“Một tác phẩm kinh điển được cập nhật của một trong những gương mặt huyền thoại của nền giáo dục đại học Hoa Kỳ. Lần tái bản nào cũng chứa đựng những dự báo quan trọng và chính xác.” – Henry Rosovsky, Tác giả của “Đại học: Cẩm nang của người chủ”

“Chưa một quyển sách nào được viết trong quá khứ lại cung cấp một sự mô tả thấu suốt như thế của đại học nghiên cứu hiện đại và cung cấp những lời bình luận sâu sắc như thế về những căng thẳng và vấn đề đặc thù của nó… Những ai muốn hiểu đại học nghiên cứu Hoa Kỳ – quá khứ, hiện tại, và tương lai – phải bắt đầu bằng việc đọc kỹ cuốn sách này.” – Derek Bok, Chủ tịch Emeritus, Đại học Harvard

Trân trọng giới thiệu.