Giống như cuốn tiểu thuyết đồ sộ MOBY DICK của Herman Melville, Ông già và biển cả cũng là hành trình kiếm tìm một con cá, nhưng nhân vật lão Santiago không giống như vị thuyền trưởng Ahab xảo quyệt và bí ẩn, đó chỉ là một ông lão cô đơn nhưng đáng mến và rộng lòng thương yêu.

Nếu Ahab tìm cách trả thù một con cá voi khổng lồ để khẳng định bản ngã siêu quần của mình thì ông già Santiago lại là người giản dị, khiêm cung, luôn tự biết mình có chăng chỉ khôn khéo hơn thiên nhiên một chút, ông chẳng là gì so với con cá tài ba kia, và ông đi giết con cá không phải để khuếch trương cái tôi mà chỉ để kiếm ăn, đúng như lời ông độc thoại: “... bọn cá không được tinh ranh như chúng ta những kẻ sát hại chúng, dù cho chúng cao quý hơn và cũng giỏi giang hơn.”

Đôi khi ta sẽ bắt gặp trong trước tác ấy một điều gì đó ta biết từ lâu hoặc nghĩ là ta đã biết, nhưng ngay cả thế sự khám phá này vẫn đem đến cho ta thật nhiều khoan khoái. Có lẽ những gì Hemingway muốn nói, chúng ta đã đâu đó từng biết, nhưng đến những đoạn cuối cùng khi ông già không còn cố gắng chống cự nỗi đau mà nhận diện nó như minh chứng cho sự sống, chúng ta vẫn vừa thắt lòng vừa nhẹ nhõm khi nhận ra rằng, ừ, nỗi đau cũng quý giá nhường ấy.

Minh Khai trân trọng giới thiệu