Cuốn sách kéo dài năm mươi nghìn năm lịch sử và cung cấp những hiểu biết mới trên gần như mọi trang sách. Cuốn sách tập hợp những phát hiện mới nhất trong các lĩnh vực từ lịch sử cổ đại đến khoa học thần kinh không chỉ giải thích tại sao phương Tây dẫn đầu thế giới mà còn dự đoán tương lai sẽ mang lại điều gì trong một trăm năm tới.

Orville Schell - Giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ - Trung ở Hội Châu Á đã chia sẻ về cuốn sách trong bài viết: “Cuộc xung đột cuối cùng” đăng trên New York Times rằng:

“Đây là một “cuốn sách lớn”, rất lớn nhằm đạt được mục tiêu đầy tham vọng là hiểu thấu quá trình phát triển trong quá khứ của nhân loại và đưa ra dự báo về tương lai của cuộc đua song mã đang tiếp diễn giữa 2 trục Đông - Tây, Ian Morris bắt đầu với mốc thời gian từ khoảng 15 nghìn năm trước. Đó là một lượng lịch sử đồ sộ”.

Trong cuốn sách lịch sử về phương Tây này, ông bắt đầu với việc khám phá các mô hình khái quát, “hình dạng tổng thể của lịch sử”, bằng cách xem xét chọn lọc quá trình phát triển lâu dài của thế giới. Lần theo những lực tác động thường xuyên thay đổi từ thời kỳ tiền sử đến nay, ông đã cho thấy làm thế nào cả phương Đông và phương Tây, vào những thời điểm khác nhau và bằng nhiều cách khác nhau, đã chuyển hóa lên những tầm phát triển mới. Nhưng thử thách cuối cùng của ông là giải thích được ý nghĩa của tất cả những thăng trầm đó, và hơn thế nữa là đánh giá xem liệu bên nào vốn có sẵn tính ưu việt.

Ông giải thích: “Một trong những lý do khiến người ta quan tâm đến việc vì sao phương Tây thống trị là do họ muốn biết liệu điều đó sẽ còn tiếp diễn, trong bao lâu và như thế nào - tức là, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, phương Tây sẽ còn thống trị trong bao lâu là một câu hỏi mấu chốt”.

Nhưng liệu cuối cùng thì Morris có trả lời “câu hỏi mấu chốt” này không? Và ai sẽ giành chiến thắng trong phần tiếp theo của cuộc đua Đông - Tây, Mỹ hay Trung Hoa?

Nhưng điều khiến ông thực sự quan tâm không phải là liệu phương Tây có bị phương Đông đánh bại mà là liệu những khả năng sáng tạo và cải tạo tự nhiên của loài người rốt cuộc có trở thành thất bại chung của chúng ta hay không.

Dù muốn hay không, phương Đông và phương Tây giờ đây đang cùng ở trong một mớ hỗn độn, và “40 năm tới sẽ là khoảng thời gian quan trọng nhất trong lịch sử”.

Tác phẩm đạt giải A New York Times Notable Book năm 2011.

Minh Khai trân trọng giới thiệu