Nếu như không biết mục đích, cách thức của việc tìm cầu Thượng sư giác ngộ cũng như làm thế nào để trở thành một đệ tử chân chính, tôi cho rằng: Hầu như không thể tu tập Vajrayana (Kim Cương Thừa). Từ cách nhìn của thế giới tương đối, bậc Thầy đơn giản là người hướng đạo, dẫn dắt cho bạn phải tu tập như thế nào? Cũng như làm sao để có một cuộc sống tốt đẹp hơn?

Nếu không có sự trợ duyên của Thượng sư hiện thân trong hình tướng con người thì sẽ không có cách nào nhận ra phẩm hạnh và Thượng sư nội chứng bên trong chính bạn. Do đó, việc tìm cầu Thượng sư nhân gian thành tựu thực chứng viên mãn là điều vô cùng trọng yếu. Thượng sư được hiểu theo ba phương diện: Thượng sư bên ngoài, Thượng sư bên trong và Thượng sư bí mật hay Thượng sư ẩn tàng. Dưới đây, chúng ta lần lượt tìm hiểu từng phương diện một.

Thượng sư bên ngoài ban gia trì cho bạn sự chứng ngộ và trí tuệ: Ở đây, gia trì được hiểu là trí tuệ. Thực sự thì trong Vajrayana, gia trì có nghĩa là trí tuệ và trí tuệ chính là phương tiện đúng đắn để thấu hiểu gia trì. Qua nhiều phương pháp khác nhau, Thượng sư ban cho bạn loại trí tuệ này. Trong đó phương pháp chính là khẩu truyền. Đây là sự chân truyền thụ mà các Thượng sư khẩu truyền cho bạn. Bạn sẽ đạt trí tuệ nội chứng từ những chỉ thị thanh tịnh mà Thượng sư ban cho bạn và đây chính là sự gia trì bên trong.

Bây giờ chúng ta đã hiểu Thượng Sư bên ngoài, Thượng Sư bên trong một cách đúng đắn nên chúng ta đón nhận được trí tuệ. Thông qua đó, chúng ta hiểu biết thấu đáo sự vật hiện tượng nội tại, qua đây biết được thực tướng chân lý cứu kính. Đó là sự gia trì chân thực và là chân lý cứu kính.

Điều này giống như chăm sóc một cây. Nếu như bạn chăm sóc tốt thân cây bằng việc tưới nước và giữ cho nó ở một nhiệt độ thích hợp thì toàn bộ cây sẽ phát triển, cành, lá, hoa, trái… cũng được chăm sóc một cách tự nhiên. Tương tự như vậy, sự gia trì mà chúng ta đang bàn (ví dụ: Sự hiểu biết bên trong) chắc chắn sẽ trưởng dưỡng một cách đầy đủ tất cả những nhu cầu của chúng ta.

Bạn cũng có thể nhận sự gia trì nương lòng từ bi của những đấng giác ngộ, các Ngài sẽ ban chủng loại gia trì mặc dù sự gia trì đó có thể có giới hạn. Khi thụ nhận sự gia trì có giới hạn đó, chúng ta nhận thấy mình thật là phúc duyên hy hữu. Tuy nhiên, sự thụ nhận gia trì trọng yếu nhất là từ giáo lý chân truyền của một Thượng sư chân chính. Loại gia trì này sẽ chuyển biến phương cách sống của bạn, điều đó biểu thị bạn đang thụ nhận chân gia trì và qua đây, nghiệp của bạn sẽ được chuyển hóa. Thậm chí, nếu có trọng tội ác nghiệp thì nó cũng có thể được chuyển hóa nhờ vào sự hiểu biết và trí tuệ mà Thượng sư đã trao truyền cho bạn.

Bởi vậy, điều trọng yếu là phải tìm được bậc Thượng sư chân chính, người có thể ban cho bạn sự gia trì đó một cách vô điều kiện, thông qua tâm Đại Từ Đại Bi vô lượng và sự thực chứng chân thật của Ngài. Chúng ta phải biết được những phẩm hạnh của Thượng sư là gì. Có những dấu hiệu và những hàm ẩn có thể thấy được từ công hạnh của các Thượng sư. Hầu hết những dấu hiệu này có thể được biết từ bên ngoài nhưng một số lại tiềm ẩn nên bạn không thể thấy được.

Những phẩm hạnh quan trọng nhất chính là sự kiến giải về trí tuệ và lòng đại từ bi vô điều kiện hướng tới hết thảy hữu tình, hai phẩm hạnh này liên quan chặt chẽ với nhau. Bởi vậy, chúng ta phải trưởng dưỡng hai phẩm hạnh này và nếu là một Thượng sư cần phải hoàn thiện viên mãn đại trí, đại bi. Nếu một Thượng sư toàn vẹn hai phẩm hạnh này thì không cần thiết phải lo lắng về những công hạnh khác.

Sau khi đã hạnh ngộ được một bậc Thượng sư như vậy, chúng ta không nên có nhiều hoài nghi về sự thực hành hay việc tuân theo lời giáo huấn của Ngài. Phải chí thành tập trung vào tinh hoa giáo pháp của đạo sư bởi vì giáo pháp của Ngài sẽ rất lợi ích cho chúng ta. Tuy nhiên, lòng tri ân cũng phải hướng đến nhục thân của Ngài bởi vì nếu không nhờ nhục thân này thì giáo pháp khẩu truyền và những giáo huấn không thể được trao truyền. Mặc dù vậy, sự tri ân vẫn phải chủ yếu hướng tới giáo pháp và những giáo huấn mà Ngài truyền thụ, phải tuân thủ giáo pháp, lời khai thị và những huấn từ hơn là nhục thân của Ngài.

Thân, khẩu, ý của Thượng Sư có thể được xem như Thượng Sư bên ngoài, Thượng Sư bên trong và Thượng Sư bí mật. Thượng Sư bên trong là sự kiến giải. Tiêu chuẩn của một bậc Thượng Sư là phẩm chất trong tâm chứ không phải ở nhục thân, tiêu chuẩn đó là tinh thần điều phục và sự phát triển tâm. Đây là sự chứng ngộ của bậc Thượng sư chân chính. Chân tướng của một bậc Thượng sư là sự chứng ngộ của chính Ngài. Đây là Thượng sư ẩn tàng bởi vì sự chứng ngộ này không dễ dàng thấy biết được nên đôi khi chúng ta gọi là Thượng sư bí mật.

Nếu không biết nhìn nhận theo cách này, chúng ta sẽ bị xem là không đủ tư cách là người đệ tử chân chính. Bởi vậy, nếu muốn là những đệ tử chân chính của Vajrayana, chúng ta cần phải biết cách nhìn vào tâm của bậc Thượng sư: Sự chứng ngộ của tâm Thượng sư siêu việt thân thể và lời nói của Ngài. Mọi người thích bàn về thân thể vật lý của Ngài, đặc biệt là cách thức mà Thượng sư thuyết giảng; chỉ cần Thượng sư thuyết một bài pháp hay thì Ngài được coi là một bậc Thượng sư phi thường. Đây thực sự không phải là cách chân chính để thân cận với Thượng sư, không phải là một cách đúng đắn để khẳng định một Thượng sư có phải là chân chính hay không, bởi vì bất kỳ ai cũng có thể là một người thuyết giảng tốt. Họ có thể thuyết giảng hay nhưng nội tâm lại rất tồi. Trên hết, chúng ta phải rất nghiêm cẩn và thiện xảo ”đào sâu” vào tâm và sự chứng ngộ của Ngài.

Bây giờ chúng ta sẽ bàn luận về căn bản Thượng Sư. Bất kỳ ai khai thị cho bạn chứng ngộ tự tính tâm thì đương nhiên đó là căn bản Thượng Sư. Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào sự tinh tiến, vào mức độ của lòng dâng hiến và khả năng thiền định của bạn. Tới khi đó tôi cho rằng, chúng ta sẽ không cần thiết phải vội vã để biết ai là căn bản Thượng Sư và ai không phải là căn bản Thượng sư.

Tôi đã dùng cơ hội này để bàn một chút về Thượng sư, về cách tiếp cận với bậc Thượng sư và tiêu chuẩn của Thượng sư chân chính. Chủ yếu tôi hy vọng để hướng dẫn những người thực sự muốn trở thành hành giả Vajrayana chân chính và Phật tử chân chính chứ không phải hành giả Phật giáo thế tục. Thật bất hạnh, những hành giả Phật giáo thế tục ngày nay thực sự đang trở nên suy đồi. Tôi nghĩ rằng đây là điều mà chúng ta thực sự không muốn một chút nào; tôi không bao giờ khuyến khích các đệ tử, phật tử và bằng hữu dính líu vào hoạt động không phải chính Pháp bởi vì nó thực sự làm cho Phật Pháp bị suy đồi, đó là Phật Pháp suy đồi chứ không phải là Phật Pháp chân thật. Chúng ta sử dụng ngôn từ Phật Pháp một cách sai lầm nhưng lại coi đó là một phương tiện hấp dẫn. Những hoạt động không chính Pháp này chỉ dẫn mọi người đến đọa lạc đau khổ.

Trên thực tế thì tình hình này đang trở thành một bi kịch. Nó thực sự là một bi kịch. Nó không phải là Phật Pháp, nó thực sự rất tồi và đáng buồn trong xã hội của chúng ta, tôi hoàn toàn không muốn điều này xảy ra chút nào. Bởi vậy, nhân đây tôi đã đàm luận về Thượng sư, Thượng sư chân chính, sự gia trì chân chính và cách thân cận chân chính với Phật, Pháp, Tăng. Phương pháp này rất phi thường và thích ứng phù hợp. Đây là động cơ chính khiến tôi đàm luận về chủ đề Kim cương Thượng sư .