Nền kinh tế Việt Nam năm 2011 được ví như một chiếc xe đi trong điều kiện giông bão của nền kinh tế toàn cầu. Tình hình nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng nợ công tại châu Âu và những hệ luỵ của nó về chính trị và xã hội đã tạo ra một cuộc khủng hoảng niềm tin, đẩy thị trường tài chính thế giới vào cảnh rối loạn. Cùng với đó, nền kinh tế Việt Nam năm 2011 gặp rất nhiều khó khăn một phần là kết quả của những chính sách những năm trước để lại và phản ứng chính sách trong năm 2011 trước những hệ quả đó.

Năm 2011 qua đi đánh dấu một năm đầy khó khăn với kinh tế Việt Nam, tái cơ cấu nền kinh tế là vấn đề cấp bách được đặt ra cho năm 2012, xoay quanh trọng tâm là ba chương trình tái cơ cấu theo tinh thần của Hội nghị Trung ương 3 (2011): tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước và tái cơ cấu đầu tư công.

Với một số thuận lợi về điều kiện kinh tế vĩ mô từ cuối năm 2011, chương trình tái cơ cấu có những lợi thế nhất định để triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, một hệ quả của chương trình bình ổn vĩ mô là sự suy giảm kinh tế và những khó khăn của hệ thống doanh nghiệp. Đây là những dấu hiệu đầu tiên cho thấy việc tái cơ cấu đòi hỏi những chi phí kinh tế - xã hội không hề nhỏ, đụng chạm đến quyền lợi của nhiều nhóm lợi ích khác nhau, và do đó, đặt cả Chính phủ lẫn toàn bộ nền kinh tế trước những thử thách to lớn.

Tiếp theo dòng phân tích của những Báo cáo từ các năm trước, Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2012 được thực hiện trong bối cảnh nền kinh tế đang đứng trước ngưỡng cửa của những cuộc cải cách đã được đề xuất trong năm 2011, với mục đích tái cơ cấu mạnh mẽ nền kinh tế.

Cuốn sách “Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2012: Đối diện thách thức tái cơ cấu kinh tế” chính là nỗ lực của nhóm tác giả nhằm cung cấp cái nhìn toàn cảnh về kinh tế thế giới và Việt nam trong năm qua đồng thời thảo luận về viễn cảnh kinh tế năm tới và khuyến nghị chính sách đối với Chính phủ trong bối cảnh hiện nay.

Hàm ý chung tựa đề của cuốn sách là muốn lưu ý những khó khăn, thách thức sẽ bộc lộ khi chúng ta thật sự tác động đến cơ cấu của nền kinh tế. Nền kinh tế vốn được duy trì trong một cấu trúc không mấy lành mạnh: tăng trưởng dễ dãi dựa trên mở rộng tín dụng, phụ thuộc nhiều vào các đại tập đoàn nhà nước kém hiệu quả, không minh bạch và thiếu trách nhiệm, sự hoành hành đầy ngạo mạn của các nhóm lợi ích, năng suất và năng lực cạnh tranh của toàn bộ nền kinh tế liên tục suy giảm, tầm nhìn phát triển mãi dùng dằng với tư tưởng kinh tế nhà nước làm chủ đạo...

Cấu trúc cũ cả trong tư duy lẫn hiện thực như vậy có một sức ỳ, nếu không muốn nói là phản kháng ghê gớm với bất cứ một cải cách cấp tiến nào muốn đưa Việt Nam vào quỹ đạo của một nền kinh tế thị trường lành mạnh.

Cuốn sách gồm 7 chương và 2 phụ lục, tập trung mổ xẻ, phân tích và bình luận một cách chi tiết ba chương trình tái cơ cấu hiện nay theo tinh thần của Hội nghị Trung ương 3 (2011) là tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại, tái cơ cấu hệ thống doanh nghiệp nhà nước và tái cơ cấu đầu tư công.

Ngoài ra, để làm rõ tính cấp thiết của chương trình tái cơ cấu kinh tế, cuốn sách dành một chương để phân tích khuynh hướng suy giảm hiệu quả và năng suất của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian gần đây. Nhiều khuyến nghị chính sách được đưa ra với mong muốn thúc đẩy một quá trình cải cách thực sự nền kinh tế.

Với nội dung và ý nghĩa như vậy, ngoài mục đích cung cấp thông tin, tri thức cho người đọc là doanh nghiệp, tổ chức và giới nghiên cứu, cuốn sách còn được kì vọng như một kênh thảo luận và đối thoại chính sách hữu hiệu với Chính phủ và các cơ quan chức năng trong lĩnh vực quản lí kinh tế.