Trong TÂM TRÍ VÀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI, Steven Pinker khám phá ý tưởng về nhân tính và những sắc thái đạo đức, tình cảm, chính trị gắn liền với nó. Ông cho thấy rất nhiều trí thức đã phủ nhận sự tồn tại của bản chất con người bằng cách tin theo ba giáo điều liên kết với nhau, đó là các học thuyết: Tờ giấy trắng (tâm trí không có những đặc điểm bẩm sinh), Người man di Cao quý (con người vốn tốt đẹp khi mới sinh ra nhưng bị xã hội làm cho hư hỏng), và Linh hồn trong Cỗ máy (mỗi chúng ta đều có một linh hồn đưa ra lựa chọn, không phụ thuộc vào sinh học). Mỗi giáo điều đều mang một những gánh nặng đạo đức, vì vậy, những người bảo vệ cho các học thuyết này đã thực hiện nhiều chiến thuật dữ dội để làm mất uy tín của các nhà khoa học phản biện họ.

Pinker tiếp cận những cuộc tranh luận nhạy cảm bằng thái độ bình tĩnh và lý trí. Ông chỉ ra rằng: Sự bình đẳng, tiến bộ, trách nhiệm và ý nghĩa cuộc sống đều không bị tổn hại trước những khám phá về bản chất phong phú của con người. Những thông tin thực tế từ khoa học và lịch sử đã được ông sử dụng một cách mạch lạc để gỡ bỏ những nỗi sợ hãi thường gặp khi ta chiêm nghiệm về nhân tính.

Theo TÂM TRÍ VÀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI, bất chấp sự phổ biến của học thuyết Tờ giấy trắng trong giới trí thức thế kỷ 20, quan điểm này có thể gây hại nhiều hơn lợi. Nó phủ nhận nhân loại cũng như tính cá nhân của con người, chối bỏ sự phân tích khách quan về các vấn đề xã hội, đồng thời bóp méo hiểu biết của ta về chính trị, tính bạo lực, giới tính và sự nuôi dạy con cái. Pinker cho thấy rằng, việc thừa nhận bản chất con người dựa trên khoa học và lẽ thường không những không nguy hiểm, mà còn giúp chúng ta củng cố thêm những hiểu biết chuyên sâu về thân phận con người.

Minh Khai trân trọng giới thiệu