PHARAOH là bộ tiểu thuyết lịch sử khá đồ sộ về Ai Cập cổ đại, tái tạo hoạt động của bộ máy chính quyền Ai Cập cổ và cuộc đấu tranh xây dựng lại nhà nước - thực chất là cuộc đấu tranh giữa vương quyền và thần quyền.

Đại diện cho vương quyền là Ramses XIII, khoẻ như bò mộng Apis, dũng mãnh như sư tử, thông tuệ như tăng lữ và rất công tâm. Ramses XIII là dũng tướng có tài thao lược, song cũng là một ông vua đam mê tửu sắc, còn nông nổi, dễ bị kích động và lắm khi không làm chủ được mình. Ramses XIII nung nấu ý chí khuất phục giới tăng lữ, giành quyền bính, canh tân đất nước, cải thiện đời sống cho dân lành, chia ruộng cày cho nông phu và cho họ nghỉ ngày thứ Bảy... Tuy giàu tham vọng, Ramses XIII là một pharaoh lực bất tòng tâm, bởi ngân khố trống rỗng, nợ nần chồng chất và lúc nào cũng như một con chim ưng kẹt giữa bầy quạ khoang. Khi tự tin vào sức mình, khi đồng nhất bản thân với nhà nước, Ramses XIII đã thể hiện đầy đủ bản lĩnh của một pharaoh, song vị vua trẻ tuổi này cũng có những phút giây sao nhãng trách nhiệm vì những bóng hồng. Nhiều khi cực kì thông tuệ nhưng lắm lúc ngây thơ, cao thượng song nhiều khi tàn nhẫn, nhân vật Ramses XIII trong tác phẩm không giống bất kì khuôn mẫu nào, và thực khó bình xét.

Đại diện cho phái tăng lữ là các đại tư tế Herhor, Metres - những nhà thông thái của Ai Cập. Trên thực tế thời bấy giờ, tăng lữ là lực lượng điều hành công việc quốc gia, thao túng mọi quyền bính, đóng vai trò trụ cột trong công cuộc mở mang đất nước, xây dựng các công trình thế kỉ, bình tĩnh và khôn ngoan thực hiện những kế sách của mình. Thường thường, các đức vua Ai Cập phải nể vì "thần linh" và dựa vào giới tăng lữ thì mới mong lưu danh muôn thuở... Xét về bổn phận chức sắc, tất cả tăng lữ đều giống nhau. Tuy nhiên, Herhor và Metres, dẫu cùng hướng tới mục tiêu là luôn kìm giữ các pharaoh trong vòng cương tỏa, không để Ramses XIII nắm thực quyền, song lại khác nhau về động cơ và phương thức hành động. Herhor đầy tham vọng, song cũng cực kì cẩn trọng, bình tĩnh, thông minh và luôn tỉnh táo. Trong khi đó, Metres hay tư thù, vô lương và tàn bạo. Còn các tư tế khác: Tư tế Sem lương thiện và công minh; tư tế Pentuer cao thượng, khiêm nhường, giàu lòng cảm thông với phận bạc của dân cày; tư tế Samentu cực kì dũng cảm, trí tuệ siêu phàm, ham khảo cứu, tính tình ngang ngược, sẵn sàng làm mọi việc để có quyền cao chức trọng...

PHARAOH không chỉ hấp dẫn vì các nhân vật có cá tính. Khi đọc cuốn sách này, ta có cảm giác như trở về Ai Cập cổ đại cách đây hàng ngàn năm. Ta được đến thăm và tìm hiểu kĩ hơn các công trình thế kỉ - biểu tượng của nền văn minh Ai Cập: Mê Cung, hồ nhân tạo Moeris rộng ba trăm cây số vuông, kim tự tháp Cheops, tượng nhân sư và đền ngầm Horus, đền thờ những vị thần nổi tiếng theo quan niệm của người cổ đại: Thần Seth, nữ thần Hathor, nữ thần Ashtoreth, nữ thần Isis, thần Amun, Osiris, Ptah...; các thành phố thời cổ đại Memphis, Thebes, Abydos... Kế hoạch đào kênh nối liền Địa Trung Hải và Hồng Hải đã hình thành từ thời kì này. PHARAOH cũng cho ta cơ hội tìm hiểu phong tục, tập quán của người Ai Cập xưa, như tục ướp xác, tang lễ và mai táng pharaoh, cưới xin, lễ cầu kinh, lễ rước thần, cúng tế tại các đền thờ... Qua các trang sách bạn đọc dường như đắm chìm vào thế giới kì bí ở vương quốc cổ đại nổi tiếng bên bờ Địa Trung Hải huyền thoại.

Đọc PHARAOH như thực hiện một chuyến du lịch kì thú: Viếng thăm các công trình vĩ đại, chiêm ngưỡng thiên nhiên tuyệt diệu của Ai Cập. Đọc PHARAOH, ta nhận thấy nhiều nỗi trăn trở, bức xúc của Ai Cập cổ đại giờ vẫn giữ nguyên tính thời sự, như vấn đề ruộng đất, thuế khoá, tham nhũng, lãng phí, lộng quyền... Xét về góc độ chính trị và xã hội, có thể gọi PHARAOH là cuốn tiểu thuyết mang tầm vĩ mô.

Minh Khai trân trọng giới thiệu.