Thị hiếu âm nhạc lan tỏa, thay đổi và phổ cập từng ngày. Ở nhiều dân tộc, quốc gia âm nhạc đã là thành phần không thay thế được của giáo dục cộng đồng. Cũng vậy, từ nhiều năm qua, âm nhạc đã là đối tượng nghiên cứu của nhiều công trình, sáng tạo từ nhiều tác giả nhưng theo chúng tôi, vẫn còn thiếu một cuốn từ điển giải thích chính xác, khách quan, tương đối đầy đủ, đề cập đến những khái niệm quan trọng cũng như đặc điểm phát triển âm nhạc qua các thời kỳ.

Cuốn từ điển thuật ngữ âm nhạc đầu tiên trên thế giới, có tên gọi Terminorum musicce diffinitorium (Định nghĩa thuật ngữ âm nhạc) đã được Johannes Tinctoris soạn thảo và cho xuất bản vào năm 1470, không lâu sau khi máy in của Johannes Gutenberg ra đời. Tác phẩm này tuy chỉ có 291 định nghĩa được sắp theo thứ tự vần chữ cái và đã từng được thế giới âm nhạc đánh giá cao nhưng với người dùng ngày nay không còn gì hay ho và giá trị nữa cả. Có lẽ một trong những lý do là khả năng cập nhật và phát triển của công trình đó bị hạn chế.

Khi bắt tay vào soạn thảo cuốn TỪ ĐIỂN GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ÂM NHẠC, chúng tôi đã hết sức lưu ý đến tính phổ cập của những thuật ngữ âm nhạc được chọn làm mục từ. Ngoài ra, nội dung giải thích những mục từ này còn chứa chất liệu cẩn thiết về lịch sử âm nhạc và nền tảng của từ nguyên học phát sinh ra những thuật ngữ âm nhạc liên quan. Bên cạnh các định nghĩa, cách giải thích, riêng từng mục từ còn có thể gồm những ví dụ cho thấy cách dùng thuật ngữ đó. Đối tượng khảo sát của cuốn từ điển này là những từ và nhóm từ mang nội hàm cần được giải thích không chỉ cho những ai mới tiếp xúc với âm nhạc mà còn cho cả những người đã trải qua nhiều thực hành âm nhạc. Chúng tôi không chủ trương đưa những mục từ về địa danh, nhân vật, cơ quan, tổ chức và tác phẩm vào từ điển giải thích vì thiết nghĩ đó là những nội dung cần có của một bách khoa toàn thư vốn đòi hỏi thời gian và chi phí xuất bản nhiều hơn.

Mục đích của TỪ ĐIỂN GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ÂM NHẠC là giúp cho người học nhạc, người chơi nhạc, người yêu nhạc tiếp cận được những giải thích có cơ sở về lý thuyết và khái niệm cơ bản trong những vấn đề (mục từ, chủ đề) liên quan.

Minh Khai trân trọng giới thiệu