Năm 2005, bản Luận án Tiến sĩ của Huỳnh Ngọc Đáng với tên gọi CHÍNH SÁCH CỦA CÁC VƯƠNG TRIỀU VIỆT NAM ĐỐI VỚI NGƯỜI HOA nhận giải Nhì (không có Nhất) Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ sáu, cho thấy sự ghi nhận, đánh giá cao của các nhà chuyên môn với chất lượng nơi công trình nghiên cứu này.

Thực hiện Luận án với đề tài trên, Tiến sĩ Huỳnh Ngọc Đáng những muốn “khảo sát về các nội dung, đặc điểm, tính chất cũng như những tác động nhiều mặt của chính sách ấy trong tiến trình phát triển của lịch sử, dưới thời các vương triều Việt Nam”, và khoảng thời gian giới hạn của nghiên cứu, được xác định từ sau thời Bắc thuộc cho đến năm 1884 khi nhà Nguyễn vẫn còn ảnh hưởng nhất định trong nền chính trị nước Việt trước khi thực quyền bị người Pháp thâu tóm.

Trong nghiên cứu của mình, tác giả đã giải quyết nhiều vấn đề khoa học có ý nghĩa thiết thực liên quan đến “những chính sách của các vương triều Việt Nam” với đối tượng cụ thể: người Hoa. Đáng ghi nhận thêm là tác giả đã tìm hiểu cặn kẽ những vấn đề mà lâu nay còn những ý kiến chưa thống nhất như người Minh Hương, Minh Hương xã, các tổ chức bang người Hoa, chính sách thuế của nhà Nguyễn đối với người Hoa… Đồng thời, với luận cứ thuyết phục, tác giả còn chứng minh sự kiện được sử nhà Nguyễn ghi lại về cuộc tàn sát người Hoa với số lượng lớn của quân Tây Sơn là không có thật…

Với công trình nghiên cứu CHÍNH SÁCH CỦA CÁC VƯƠNG TRIỀU VIỆT NAM ĐỐI VỚI NGƯỜI HOA tác giả đã bước đầu tổng kết một cách có hệ thống về chính sách đối với người Hoa của các triều đại phong kiến Việt Nam. Mỗi một triều đại tùy vào tình hình lịch sử cụ thể, lại có sự ứng xử cho tương thích, và triều đại sau, hầu như bao giờ cũng có sự kế thừa, phát triển chính sách đối với người Hoa đã được thực hiện từ triều đại trước theo hướng ngày càng quy củ hơn, chặt chẽ hơn để góp phần trở thành một trong những yếu tố quan trọng làm cho người Hoa luôn gắn bó với cộng đồng các dân tộc Việt Nam, có những đóng góp nhất định về kinh tế, văn hóa, xã hội… vào sự phát triển chung của đất nước.

Minh Khai trân trọng giới thiệu