Về Nguyễn Tuân, bậc tài danh trong làng văn Việt, đã không biết từng có bao giấy bút viết về ông. Quyển sách NGUYỄN TUÂN - BẬC KỲ TÀI SÁNG LÁNG VĂN CHƯƠNG này là một tập hợp những nghiên cứu và kỷ niệm của PGS.TS. Đoàn Trọng Huy về Nguyễn Tuân với một cái nhìn toàn diện. Không chỉ là chuyện văn chương mà còn cả chuyện con người. Văn chương Nguyễn Tuân đã kỳ tài mà con người cũng sang lạ. Chuyện về văn hay chuyện về người Nguyễn Tuân dưới ngòi bút Đoàn Trọng Huy đều hấp dẫn.

Là người nghiên cứu và giảng dạy về nhà văn Nguyễn Tuân ở bậc Đại học suốt gần nửa thế kỷ, Đoàn Trọng Huy đã nắm bắt được cái thần của Nguyễn Tuân như một nhà văn hóa về một thứ bản sắc dân tộc cao sang trên nhiều phương diện, một bậc thầy của nghệ thuật ngôn từ, một con người đa phong cách trong cách sống và mọi ứng xử.

Đoàn Trọng Huy quả có một niềm đam mê với văn chương và cả con người Nguyễn Tuân. Không chỉ xem xét Nguyễn Tuân từ góc độ nghệ thuật văn chương như ngôn từ, nghệ thuật không gian, phong cách nghệ thuật… mà người viết còn hướng tới khái quát cả về mỹ học như là những quan điểm về cái đẹp chi phối cả đời văn Nguyễn Tuân. Nhà nghiên cứu đã nhìn thấy sự thống nhất trong cái nhìn Nguyễn Tuân về thế giới, dưới cái nhìn là những quan niệm có thể không diễn đạt bằng lời lẽ trực tiếp mà ẩn đằng sau lớp hình tượng được miêu tả, được đánh giá, và lớp ngôn từ.

Vì dựng nên cả một chân dung nghệ thuật vốn sừng sững như một tượng đài trong nền Văn học Việt Nam hiện đại, người viết phải bao quát tất cả, từ văn chương đến con người, từ nghệ thuật ngôn từ đến cách ứng xử ngoài đời, từ phong cách nghệ thuật đến phong cách sống của nhà văn Nguyễn Tuân. Để cuối cùng, qua những trang nghiên cứu của Đoàn Trọng Huy, độc giả nắm bắt được những nét cơ bản nhất về con người nghệ thuật cũng như con người đời sống thường nhật của nhà văn, có sự thống nhất khá sâu xa. Người viết đã chỉ ra, đó là sự thống nhất của tài hoa và thiên lương.

Như nhiều nhà nghiên cứu đã nhận thấy, trong văn chương, Nguyễn Tuân uyên bác, tài hoa, luôn làm cho những cái đẹp trong đời sống, từ cảnh sắc đất nước, nghề nghiệp, sản vật, hoa trái đến ẩm thực…, được thăng hoa... Còn trong cuộc đời thực, ta thấy một Nguyễn Tuân cổ kính mà hiện đại; sang trọng mà vẫn bình dân; lãng tử, phóng túng mà vẫn chu đáo nghiêm túc; rất kiêu bạc nhưng lại biết khiêm tốn, trọng tài năng; khó tính, cố chấp xen lẫn cái dễ dãi, bao dung; lịch sự tế nhị nhưng khi cần cũng bốp chát, khinh khi…

Tài hoa và thiên lương là hai sợi chỉ đỏ bện chặt trong cốt cách văn chương và con người Nguyễn Tuân. Đây chính là luận điểm cơ bản mà cuốn sách của Đoàn Trọng Huy đã đưa ra, góp phần tạo dựng một chân dung nghệ thuật về Nguyễn Tuân một cách sâu sắc.

Với lợi thế của một người đã từng giảng dạy về Nguyễn Tuân ở bậc Đại học, Đoàn Trọng Huy có điều kiện tìm hiểu kỹ về nội dung và nghệ thuật của văn chương Nguyễn Tuân, nên đã có những nghiên cứu khá kỹ càng, tỉ mỉ, công phu về tùy bút, về phong cách, về ngôn từ, về không gian nghệ thuật, về mỹ học… của Nguyễn Tuân.

Bên cạnh đó, Đoàn Trọng Huy từng có những cuộc gặp gỡ, giao lưu trực tiếp với nhà văn, nên đã có những kỷ niệm sâu sắc về cá tính, về tình cảm của nhà văn không dễ ai có được. Đây là một trong những nội dung đặc sắc của cuốn sách này.

Sau phần Tiểu luận và phê bình, cuốn sách còn có phần kỷ niệm của nhiều người khác về Nguyễn Tuân như là những ký ức góp phần tô đậm thêm về chân dung nhà văn Nguyễn Tuân.

Cuốn sách không chỉ mang ý nghĩa kỷ niệm về Nguyễn Tuân mà còn có thể phục vụ tốt cho các giáo viên và học sinh về môn Văn ở các bậc Phổ thông, Đại học và Sau Đại học.

Minh Khai trân trọng giới thiệu